بد خلقی کودکان

بد خلقی در کودکان به‌ طور کلی به معنای ابراز ناگهانی و غیر منتظره خشم است. در این مقاله از وب‌سایت خانواده، با موضوع بد خلقی کودکان همراه شما خواهیم بود تا با نگاهی علمی به بهبود زندگی خانوادگی بپردازیم.

بد خلقی کودکان

بسیاری از کودکان روش‌ های دیگری برای ابراز عصبانیت و ناامیدی ندارند. به همین دلیل، بد خلقی‌ های آن‌ ها در زمان خشم یا ناامیدی بروز می‌ کند. بد خلقی در کودکان به‌ طور کلی به معنای ابراز ناگهانی و غیر منتظره خشم است و تمایل به جلب توجه در آن نقشی ندارد. در این حالت، کودکان معمولاً به رفتار هایی مانند گریه، فریاد، و حرکت دادن دست‌ ها و پاها روی می‌ آورند.

علت بد خلقی کودکان

نتایج تحقیقات انجام شده بر روی نوزادان نشان می‌ دهد که کودکان از نظر خلق و خو به سه دسته آسان، دشوار و کم‌ جنب‌وجوش تقسیم می‌ شوند. کودکان بد خلق و پرخاشگر در گروه دشوار قرار می‌ گیرند.

این کودکان در برابر ناکامی‌ ها انعطاف‌ پذیری کمی دارند و به شدت حساس و زود رنج هستند. به دلیل آستانه پایین تحمل ناکامی، آن‌ ها احساس می‌ کنند که همه در تلاشند تا آن‌ ها را آزار دهند و به همین خاطر، افکار بدبینانه و پرخاشگرانه‌ ای نسبت به دیگران دارند.

علت تفاوت خلق وخو در کودکان چیست

تفاوت های خلق وخو در کودکان، از بدو تولد شروع می شود. برخی کودکان دارای خلق وخوی آرام، سازگار و خوش برخورد هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بیشتر مستعد واکنش های هیجانی و تغییرات خلقی شدید باشند. این تفاوت ها ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است. ژن ها در تنظیم ویژگی های اولیه شخصیت کودک نقش دارند و ممکن است موجب بروز ویژگی هایی مانند انرژی زیاد یا حساسیت به تغییرات شوند.

تفاوت خلق وخو در کودکان

در عین حال، محیطی که کودک در آن رشد می کند، مانند برخورد های والدین، نوع مراقبت های اولیه و تعاملات اجتماعی، تأثیر زیادی بر بروز رفتار های مختلف دارد. برای مثال، کودکی که در محیطی آرام و حمایت گر بزرگ می شود، معمولاً سازگاری بهتری با تغییرات دارد و رفتار های متعادلی نشان می دهد. این تفاوت ها به هیچ وجه نشان دهنده نقص یا مشکل در کودک نیستند؛ بلکه، آن ها بخشی از روند طبیعی رشد و توسعه کودک هستند. برای والدین مهم است که بدانند کودکانی با خلق وخو های مختلف نیاز به روش های تربیتی متفاوت دارند.

انواع بد خلقی در کودکان

مطالعات روان شناسی سه نوع اصلی خلق وخو را شناسایی کرده اند: کودک آسان، کودک سخت و کودک کند به گرم. شناخت این سه نوع رفتار به والدین کمک می کند تا روش های تربیتی مناسب را انتخاب کنند.

کودک آسان: این نوع کودک معمولاً پرانرژی، مثبت و سازگار با تغییرات است. او به راحتی به روتین های جدید عادت می کند و به طور کلی از نظر عاطفی ثبات بیشتری دارد. چنین کودکانی معمولاً راحت به خواب می روند و می توانند به خوبی با دیگران تعامل کنند.

کودک سخت: این نوع کودک نسبت به تغییرات حساس است و بیشتر از دیگران عصبانی می شود. ممکن است کودک سخت به تغییرات محیطی، از جمله تغییرات کوچک، واکنش های تند نشان دهد. این کودکان معمولاً در برابر مشکلات مقاوم تر هستند، اما ممکن است به دلیل عصبانیت زیاد با مشکلات ارتباطی روبه رو شوند.

کودک کند به گرم: کودکانی که در این گروه قرار دارند، معمولاً به طور تدریجی با تغییرات سازگار می شوند. این کودکان ممکن است در ابتدا احساسات منفی نسبت به موقعیت های جدید داشته باشند، اما پس از مدتی می توانند با آن ها سازگار شوند. والدین باید صبور باشند و اجازه دهند که این کودکان زمان کافی برای تطبیق با شرایط جدید داشته باشند.

چگونگی رفتار با بد خلقی کودک

کودکانی که دارای خلق و خوی بد و حساس هستند، نیاز به توجه ویژه دارند. این کودکان معمولاً در مواجهه با استرس یا تغییرات محیطی واکنش های شدید تری از خود نشان می دهند. در این موارد، والدین باید از روش هایی مانند همدلی و ایجاد محیط امن برای آرامش کودک استفاده کنند.

برای مثال، زمانی که کودک از چیزی عصبانی می شود، بجای واکنش تند، باید به او فرصتی داده شود تا احساساتش را بیان کند و در عین حال، راه هایی برای آرام شدن به او آموزش داده شود.

با بد خلقی کودک چگونه رفتار کنیم

یکی از راه های مؤثر برای کمک به این کودکان، استفاده از تکنیک های آرامش دهنده مانند تنفس عمیق و حل مسئله است. به عنوان مثال، اگر کودک در حال عصبانیت است، والدین می توانند به او کمک کنند تا مشکلاتش را به صورت گام به گام حل کند، به طوریکه او احساس کند که قادر است کنترل بیشتری بر موقعیت های خود داشته باشد.

اگر والدین به جای حمایت و درک احساسات کودک، واکنش های تند مانند فریاد کشیدن یا تهدید به تنبیه های شدید داشته باشند، ممکن است وضعیت بدتر شود. کودکانی که بیشتر مورد انتقاد یا تهدید قرار می گیرند، معمولاً احساس عدم امنیت و بی ارزشی می کنند که می تواند منجر به مشکلات رفتاری بیشتر شود.

نقش والدین در شکل گیری بد خلقی کودک

والدین نقش کلیدی در شکل گیری و مدیریت خلق وخو دارند. تربیت صحیح و روش های مثبت تعامل می تواند تأثیر زیادی بر رفتار کودکان بگذارد. کودکانی که در محیطی مثبت و امن رشد می کنند، معمولاً رفتار های سازگارتر و تعادلی تری از خود نشان می دهند. والدین باید به نیاز های عاطفی و اجتماعی کودک توجه کنند و فرصتی برای ابراز احساسات او فراهم کنند.

کودکانی که والدینشان به طور منظم به آن ها توجه و محبت می کنند و در عین حال مرز های واضح و قوانین ثابت دارند، احساس امنیت بیشتری می کنند. این احساس امنیت موجب می شود که کودک با مشکلات به صورت سازنده تری برخورد کند و به رفتار های منفی کمتری روی آورد.

تربیت بد خلقی کودک

اگرچه بسیاری از ویژگی های خلقی کودک ممکن است به طور طبیعی شکل بگیرند، اما والدین می توانند با استفاده از شیوه های تربیتی مناسب، رفتار های منفی را تعدیل کنند. برای مثال، ایجاد روتین های روزانه و تقویت مهارت های اجتماعی کودک می تواند به کاهش اضطراب و عصبانیت کمک کند.

تفاوت خلقی بین خواهر و برادر ها

تفاوت های خلقی بین خواهر و برادرها یک مسئله رایج است که ممکن است والدین را گیج کند. به طور طبیعی، هر کودک به عنوان یک فرد منحصربه فرد با ویژگی های خاص خود رشد می کند. عوامل مختلفی از جمله ترتیب تولد، جنسیت، شخصیت فردی و حتی تجربیات اولیه زندگی، می توانند موجب بروز این تفاوت ها شوند.

فرزند اول معمولاً مسئولیت پذیرتر و با نظم تر از فرزند دومی است، در حالی که فرزند دوم ممکن است مستقل تر و جسورتر باشد. این تفاوت ها می توانند باعث اختلاف نظر یا حسادت میان خواهر و برادرها شوند. بنابراین، بسیار مهم است که والدین تلاش کنند تا از مقایسه های مکرر جلوگیری کنند و به ویژگی های منحصر به فرد هر کودک احترام بگذارند.

راهکار مدیریت خلق وخو در کودکان

مدیریت خلق وخو های مختلف نیازمند آگاهی و صبر است. استفاده از بازی درمانی یکی از روش های مؤثر است که به کودک کمک می کند تا مهارت های اجتماعی و هیجانی خود را تقویت کند. ایجاد یک روتین منظم و رعایت ثبات در قوانین خانه از دیگر روش های مفید است که به کودک احساس امنیت می دهد. این روش ها به خصوص در برخورد با کودکانی که خلق وخوی حساس دارند، بسیار کارآمد است.

مشاوره روان شناسی بد خلقی کودکان

اگر رفتار های کودک بسیار شدید یا مداوم باشد و تأثیرات منفی در روابط اجتماعی، تحصیلی یا خانوادگی کودک داشته باشد، مشاوره روان شناسی می تواند مفید باشد. روان شناس کودک می تواند به والدین راهکار هایی برای مدیریت خلق وخو و ایجاد رابطه ای مثبت با کودک ارائه دهد.

تاثیر محیط خانه بر بد خلقی کودکان

محیط خانه تأثیر زیادی بر خلق وخو دارد. خانه ای که پر از محبت، حمایت هیجانی و حس امنیت باشد، به کودک کمک می کند تا احساسات خود را بهتر مدیریت کند. در مقابل، محیط های پر از تنش یا بی نظم می توانند منجر به اضطراب، استرس و مشکلات رفتاری در کودک شوند.

تعامل مثبت والدین با یکدیگر و ایجاد فضایی شاد و آرام برای کودک از مهم ترین عوامل مؤثر در شکل گیری خلق وخو در کودکان است.

وجود قوانین روشن، حمایت های هیجانی و رفتار های مثبت از والدین، از جمله عواملی هستند که می توانند به بهبود خلق وخو و رفتار کودک کمک کنند.

تفاوت بدخلقی با پرخاشگری

تفاوت بین کودکان بدخلق و پرخاشگر به میزان تجربه و توانایی آن‌ ها در ابراز خشم بستگی دارد. کودکانی که می‌ توانند خشم خود را به صورت کلامی بیان کنند، معمولاً این احساس را از طریق غر زدن و نق زدن نشان می‌ دهند. اما اگر این رفتار ها به حدی برسد که به بخشی از تعاملات روزمره کودک با اطرافیان تبدیل شود، می‌ توان آن‌ ها را بدخلق نامید.

بدخلقی با پرخاشگری تفاوت

در مقابل، کودکانی که در ابراز کلامی خشم خود ناکام هستند و این احساس را به شکل رفتار های آسیب‌زننده به خود، دیگران یا اشیاء بروز می‌ دهند، به عنوان پرخاشگر شناخته می‌ شوند. بنابراین، والدین باید با توجه به شدت خشم و نوع ابراز آن، تشخیص دهند که کودکشان در کدام دسته قرار دارد. در صورت بروز مداوم این رفتار ها، مشاوره با یک متخصص کودک ضروری است، زیرا رفتار های پرخاشگرانه ممکن است نشانه‌ای از مشکلات روانشناختی جدی‌تری مانند بیش فعالی، اوتیسم، وسواس فکری-عملی و سندرم تورت در کودکان باشد.

راه‌ های جلوگیری از بدخلقی کودکان

در اینجا در مورد 10 روش‌ جلوگیری از بدخلقی در کودکان صحبت می‌ کنیم لطفا همراه ما باشید: 

1- خواب کافی

اطمینان حاصل کنید که فرزندتان خواب کافی دارد. خواب برای سلامت روانی کودکان بسیار مهم است. وقتی بزرگسالان خسته می شوند،  بی حوصله یا کم انرژی می شوند، اما کودکان زیر 6 سال بیشتر کم خوابی را به شکل مخالف ورزی زیاد و یا افراط در انجام رفتاری مثل چسبیدن به دیگران نشان می دهند. نیاز‌ خواب بچه‌‌ها بر اساس سن آن‌ ها  قابل پیش بینی است و کم بودن آن از یک حد نرمال حتما باید پیگیری شود چرا که گاهی اوقات از کمبود ویتامین و یا اضطراب است.

2- تغدیه مناسب

یکی از راه های تشخیص کودکان بدخلق، عدم همراهی با غذای سفره بعد از 3 سالگی است؛ بنابراین اگر کودک تنها یک یا چند غذای محدود را می خورد، سعی کنید با مشورت گرفتن از سلامت روان کودکتان مطمئن شوید. تغدیه ناکافی اکثرا به صورت کلافگی و بد خلقی در کودک بروز می‌ کند.

3- شناخت احساسات

به کودک کمک کنید تا احساساتش را نامگذاری کند. به او کمک کنید این عادت را داشته باشد که بگویند چه چیزی را احساس می‌ کند و چرا – به عنوان مثال، “من عصبانیم چون وقتی که دوستام بازی می‌ کنند، مجبورم اتاقم را تمیز کنم.” استفاده از کلمات، کودک را از انجام کار‌های روزمره دور نمی‌ کند، بلکه گفتگو می‌ تواند شرایط را آرام کند تا او به جای رفتار پرخاشگرانه بتواند درباره خشمش صحبت کند. 

4- پذیرش کودک در زمان ابراز خشم

کودک خود را زمانی که  برون ریزی کلامی دارد، بپذیرید برای مثال زمانی که می گوید”اینقدر عصبانی هستم که دوست دارم در را محکم بکوبم” نگاه مثبت داشته باشید. در این مواقع می توانید بگویید”خیلی خوبه که به جای اینکه در رو بکوبی، تا من بفهمم چقدر عصبانی هستی در مورد آن با من صحبت کردی”.

5- فعالیت بدنی

تلاش کنید تا کودکتان فعالیت بدنی مناسبی داشته باشد. بازی می‌ تواند برای کودکانی که پر تحرکند کمک کننده باشد ولی همین فعالیت زیاد برای کودکان عادی باعث بد خلقی می‌ شود.

6- بازی های گروهی

بازی و ورزش های گروهی می‌تواند به خصوص برای کودکانی که در ارتباط برقرار کردن ضعیف هستند، بسیار مفید باشد.

7- آموزش کنترل هیجانات به کودک

کودکان به نحوی بر خورد با هیجاناتشان را از روی رفتارهای شما کپی می‌کنند؛ بنابراین در مرحله اول وقتی هیجانی را تجربه می‌ کنید، اسم آن را به کودکتان بگویید. برای مثال به او بگویید “وای ترسیدم وقتی این صدا را شنیدم” یا “چقدر من الان احساس گرسنگی یا خستگی می‌کنم”، در مرحله بعد نوع برخوردتان با احساسی که دارید می‌تواند به کودک کمک کند تا او هم در بر خورد با احساساتش بر خورد مناسبی داشته باشد؛ مثلا “من از اینکه امروز خونه رو تمیز کردم و الان اینقدر بهم ریخته، عصبانی هستم چون فکر می‌کنم زحماتم هدر رفته است.

8- انعطاف پذیر باشید

سعی کنید انعطاف‌پذیر باشید. فرزندپروری می‌تواند یک تجربه خسته کننده باشد، اما سعی کنید خیلی سختگیر نباشید. شنیدن مجموعه “نه، نه، نه،…” برای کودک می‌ تواند مأیوس کننده باشد. البته، گاهی اوقات، “نه” تنها جوابی است که باید داده شود؛ برای مثال”نه، شما نمی‌ توانید بدون کلاه ایمنی دوچرخه سواری کنید!”؛ اما جایی دیگر، ممکن است شما بتوانید اجازه دهید تا کودکتان  برنده باشد؛ به عنوان مثال، اگر کودکتان می‌ خواهد کمی بیشتر کارتون نگاه کند، دادن فرصت 15 دقیقه بیشتر از قرار قبلی، این انعطاف شما می تواند فرصتی برای تجربه برنده شدن برای کودکتان باشد.

9- هشدار دادن در موقعیت‌‌ های پرخاشگرانه

سعی کنید موقعیت‌‌های “در معرض خشم” را شناسایی کنید و پیشاپیش به کودکتان هشدار دهید. به عنوان مثال، اگر کودک شما در توقف انجام کار لذت بخش مشکل دارد، زودتر از موعد هشدار دهید؛ برای مثال اگر به توافق رسیده‌اید که نیم ساعت دیگر، تلویزیون خاموش شود، شما می توانید با کرونومتر 15 دقیقه مانده به اتمام وقت را تنظیم کنید تا به کودک هشدار تمام شدن تماشای تلویزیون داده شود تا او بتواند برای جدا شدن از کار لذت بخش آماده شود.

10- کمک گرفتن از روانشناس کودک

اگرچه لجبازی، بد خلقی، پرخاشگری بخشی از رفتارهای طبیعی مراحل رشدی است، اما باید به این مسئله توجه داشت در صورتی که شدت این رفتارها زیاد باشد، باعث آسیب به تصویری که کودک از خود، روابط با همسالان و بزرگتر هایش دارد، می شود؛ بنابراین برای اصلاح رفتار های کج خلقی، پرخاشگری و مطمئن شدن از مسیر رشد طبیعی کودک حتما با مشاورین کودک کلینیک افرا مشورت کنید تا سالهای طلای رشد و ترمیم شخصیت کودکتان را از دست ندهید.

روش های درمان بد اخلاقی و بد خلقی کودکان

رفتار درمانی شناختی (CBT) یک رویکرد سه جانبه است که به کودک کمک می‌ کند تا راهکار های جدید و موثرتری را برای تنظیم احساسات، افکار و رفتار‌ های پرخاشگرانه بدست آورد.

1- شناخت هیجانات به کودکان کمک می کند تا بتوانند در هنگام تجربه این هیجانات، آن ها را شناسایی و روش های مناسبی را برای ابراز آن ها پیدا کند.

2- تنظیم احساسات، به کودک اجازه می‌ دهد تا راه حل‌‌ های پیشگیری از رفتار پرخاشگرانه را جایگزین کند.

3- یاد دادن روش‌ های جایگزین برای ابراز و رفع ناامیدی، به کودک کمک می‌ کند تا پیامد‌ های احتمالی هر انتخاب را بسنجد و بیشتر بتواند با محیط سازگاری انجام دهد.

4- توسعه روش‌ های ارتباطی جدید، از طریق بازی ِنقش، به پیشگیری و حل موقعیت‌‌ های تحریک کننده خشم کمک می‌ کند.

5- تکنیک‌‌ های مدیریت والدین (PMT) با آموزش روش‌‌ های جایگزین رفتار غلط، به والدین کمک می‌ کند تا رفتار مناسب را در مواجهه با پرخاشگری کودکشان نشان دهند برای مثال استفاده از روش های تقویت مثبت در زمان انجام کودک درست به جای مجازات رفتار های نامناسب از روش های جایگزین است . PMT برای تعامل مثبت در خانواده‌‌ ها روی تکنیک های پاداش دهنده تأکید دارد. “آموزش مهارت های والدینی کمک می‌ کند تا والدین و فرزندانشان از وقت گذاشتن با هم لذت ببرند. این می تواند بزرگترین انگیزهِ کودک برای کاهش  بد خلقی و پرخاشگری او باشد.

خوشبختانه نتایج تحقیقات نشان داده کودکان بدخلق، مضطرب و افسرده با درمان‌ های شناختی رفتاری و روش‌‌ های مدیریت والدین تا 65 درصد فراوانی و شدت رفتار های نامناسب آن‌ ها اصلاح شده است.

سوال متداول درباره بد خلقی کودکان 

1- چرا کودکان رفتار های مختلفی دارند؟

کودکان به دلایل مختلفی ممکن است رفتارهای متفاوتی داشته باشند. عوامل ژنتیکی، محیطی، تجربیات اولیه زندگی و تربیت والدین می توانند تأثیر زیادی بر خلق وخو و رفتار کودک بگذارند.

2- آیا می توان رفتار های کودکانی که خلق وخوی بد دارند را تغییر داد؟

بله، با استفاده از روش های تربیتی صحیح مانند همدلی، آرامش دادن به کودک و ایجاد روتین های ثابت، می توان رفتارهای منفی کودکانی که خلق وخوی سخت دارند را تعدیل کرد.

3- چگونه می توان کودکان را در برابر تغییرات سازگار کرد؟

کودکان می توانند با تمرین های تدریجی و ایجاد تغییرات کوچک و قابل پذیرش، به راحتی با تغییرات سازگار شوند. از والدین خواسته می شود که صبور باشند و فضای امن و حمایتی ایجاد کنند.

4- چگونه می توان با کودکانی که زود رنج هستند رفتار کرد؟

والدین باید با این کودکان با حساسیت و دقت رفتار کنند. از گفتار مثبت و آرامش دهنده استفاده کرده و به کودک فرصت بدهند تا احساساتش را بیان کند. همچنین، رعایت حدود و قوانین ثابت می تواند کمک کننده باشد.

5- چرا کودکان نسبت به برخی شرایط بیشتر عصبی می شوند؟

عصبانیت و واکنش های هیجانی شدید ممکن است ناشی از احساس عدم امنیت، ترس یا ناکامی در مقابله با موقعیت های جدید یا ناآشنا باشد. همچنین، سطح تحمل کودک نسبت به فشارهای محیطی نیز متفاوت است.

6- آیا تفاوت های خلق وخو بین خواهر و برادرها طبیعی است؟

بله، تفاوت های خلقی بین خواهر و برادرها بسیار طبیعی است. هر کودک ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و تفاوت ها به دلیل جنسیت، ترتیب تولد یا حتی تجربیات مختلف کودکان ایجاد می شود.

سخن پایانی

تفاوت های خلق وخو در کودکان طبیعی است و نمی توان آن ها را به طور کامل تغییر داد، اما می توان با شناخت دقیق و آگاهی از ویژگی های رفتاری کودک، روش های تربیتی مؤثری را به کار برد. والدین باید با صبر و محبت، تفاوت های فردی را درک کرده و برای ایجاد محیطی امن و حمایتی برای کودک خود تلاش کنند. به یاد داشته باشید که تفاوت ها به معنای مشکلی نیستند، بلکه یک ویژگی فردی هستند که نیاز به مدیریت صحیح دارند.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

بهترین سن خرید موبایل برای کودکان پاک کردن تاتو شکل‌ گیری شخصیت کودک

مطالعه بیشتر